Δικαίωμα στην εργασία και την άδεια.
Γιατί είναι χρήσιμο στην καθημερινότητά σου
Κάθε εργαζόμενος/η έχει ορισμένα βασικά δικαιώματα:
- υγεία και ασφάλεια στον χώρο εργασίας: διασφάλιση μέτρων προφύλαξης, παροχή εξοπλισμού, εργασία σε κατάλληλους χώρους.
- ισότητα ευκαιριών για άνδρες και γυναίκες: ίση μεταχείριση στην εργασία, προστασία εγκύων εργαζόμενων, άδεια μητρότητας, γονική άδεια.
- προστασία κατά των διακρίσεων λόγω φύλου, χρώματος φυλετικής καταγωγής, θρησκείας, ηλικίας, αναπηρίας και σεξουαλικού προσανατολισμού.
- άδεια και ασθένεια: άδεια ανάρρωσης από ατύχημα ή ασθένεια, άδεια ξεκούρασης με αποδοχές.
Ξέρεις ότι δουλεύεις νόμιμα όταν:
- Από τη δουλειά σου έχει χορηγηθεί ένα χαρτί που περιγράφει τη θέση εργασίας σου και το οποίο θα σου ζητηθεί να υπογράψεις. Στο έντυπο αυτό αναφέρεται ο μισθός, οι ημέρες και ώρες εργασίας.
- Σου έχουν ζητήσει τον ΑΦΜ, τον ΑΜΚΑ/ΠΑΑΥΠΑ τον αριθμό λογαριασμού σου στην τράπεζα και πιθανόν τον ΑΜΑ ΙΚΑ σου. Πριν υπογράψεις κάτι, είναι σημαντικό να καταλάβεις τι είναι αυτό το χαρτί και τι ακριβώς λέει!
Προβλήματα που μπορεί να συναντήσεις
- Δεν έχω χαρτιά και δεν μπορώ να δουλέψω νόμιμα. Για αυτό αναγκάζομαι να δουλεύω σε «μαύρη» εργασία. Τι πρέπει να γνωρίζω;
Είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι σε περίπτωση «μαύρης» εργασίας, η εργασία σου δεν δηλώνεται στις ελληνικές αρχές. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχεις νόμιμη ασφάλιση (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ένσημα), ενώ δεν έχεις και τα εργασιακά δικαιώματα που προβλέπει ο νόμος (π.χ. άδεια, υπερωρία, κλπ). Συχνά άτομα που δουλεύουν σε «μαύρη» εργασία γίνονται θύματα εκμετάλλευσης ή εργάζονται σε κακές συνθήκες.
- Τι συμβαίνει αν αρρωστήσω και δεν μπορώ να πάω στη δουλειά μου;
Μπορείς να πάρεις άδεια αν αρρωστήσεις ή έχεις κάποιο ατύχημα. Κάθε εργαζόμενος/η μπορεί να απουσιάσει από την εργασία λόγω ασθένειας. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται να ενημερώσεις τη δουλειά σου και να επισκεφτείς γιατρό που θα επιβεβαιώσει τις ημέρες που πρέπει να λείψεις.
Αν χρειαστεί να λείψεις περισσότερες μέρες, θα πρέπει να απευθυνθείς σε κοντινό παράρτημα του ΕΦΚΑ (οργανισμός κοινωνικής ασφάλισης) για να λάβεις επίδομα ασθενείας. Σε αυτή τη περίπτωση θα πληρωθείς από τον ΕΦΚΑ και όχι από το αφεντικό σου. Θα εξεταστείς από γιατρό του ΕΦΚΑ ο οποίος/α θα σε ενημερώσει σχετικά με τα έγγραφα που χρειάζεται να παραδώσεις στο αφεντικό σου.
- Μπορούν να με απολύσουν επειδή έμεινα έγκυος;
Όχι, δεν έχει το δικαίωμα ο εργοδότης να σε απολύσει μέχρι το παιδί να γίνει 18 μηνών. Εξαίρεση σε αυτή τη περίπτωση είναι αν έχεις συμφωνήσει να δουλέψεις μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία (σύμβαση ορισμένου χρόνου) ή συμβεί κάτι πολύ σοβαρό που δικαιολογεί την απόλυση. Όταν είσαι έγκυος, έχεις κι άλλα δικαιώματα, όπως το να μη δουλέψεις λίγο πριν και αφού γεννήσεις (περίπου 2 μήνες πριν και 2 μήνες μετά). Ακόμα, μπορείς να λείψεις από τη νόμιμη δουλειά σου μέχρι το μωρό να μεγαλώσει. Ο χρόνος εξαρτάται από το είδος της απασχόλησής.
Άλλα πιθανά προβλήματα:
- Ο εργοδότης δεν δηλώνει τις πραγματικές ημέρες και ώρες εργασίας του/ης εργαζόμενου/ης στερώντας τα αντίστοιχα ένσημα και ενδεχόμενες υπερωρίες.
- Ο εργοδότης δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του (π.χ. δεν δίνει τις ημέρες άδειας που δικαιούται ο εργαζόμενος/η).
- Αποκλεισμός πρόσβασης σε θέσεις εργασίας λόγω προβλημάτων υγείας ή αναπηρίας, φύλου ή χρώματος.
- Απόλυση από εργασία λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού.
Πιθανές λύσεις και απαντήσεις
- Τι μπορώ να κάνω αν στη δουλειά μου δεν με πληρώνουν ή παραβιάζουν τα δικαιώματά μου;
Μπορείς να πας στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας ή να μιλήσεις σε κάποιο δικηγόρο. Σε περίπτωση που γίνει έλεγχος στην εταιρεία που δουλεύεις και βρεθεί ότι δεν τηρεί τους νόμους, επιβάλλεται χρηματικό πρόστιμο. Επίσης, μπορείς να υποβάλλεις μήνυση.
Άλλες ενέργειες:
- Επικοινωνία με το επαγγελματικό σωματείο του κλάδου ή με κάποιο εργατικό κέντρο.
- Αναφορά στο Συνήγορο του Πολίτη. Δεν επιβάλλει κυρώσεις και οι αποφάσεις του έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα, παρ’ όλα αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία.
- Για να υποβάλλεις μήνυση θα πρέπει να μιλήσεις πρώτα με δικηγόρο.